Pierwszy aktor hiszpański, który otrzymał nominację do Oscara. Pochodzi z rodziny o ugruntowanych tradycjach filmowych. Jego matka, Pilar Bardem, jest aktorką filmową, podobnie jak jego siostra, Monica Bardem. Brat Bardema, Carlos, należy do grona gwiazd kinematografii hiszpańskiej, zaś jego wujek, Juan Antonio Bardem, to uznany reżyser i scenarzysta. Początkowo Javier kojarzony był głównie z postaciami przystojnych, muskularnych bohaterów, stając się z czasem artystą obsadzanym w rolach wymagających wrażliwości i dużych umiejętności warsztatowych. W trakcie swojej kariery Bardem współpracował już z Pedro Almodovarem, u którego zadebiutował w "Wysokich obcasach" i z Bigasem Luną. W świecie największą popularność przyniosła mu rola kubańskiego poety i pisarza, Reinaldo Arenasa, w filmie Juliana Schnabela, "Before Night Falls".